PROLETARYA DİKTATÖRLÜĞÜ?! Şimdi sırası mı?

Eğer politik rotanı alıntılarla belirlemeye kalkarsan, kendini farkında olmadan alıntı yaptıklarının anlatmak istediklerine ters yönde kürek çekerken bulman işten bile değildir. Öyle ki giderek genişleyen ve derinleşen gerçeklik denizinde yüzmek yerine zaman, mekan ve özellikle de bağlamından koparılarak birer kutsal ezber yükü haline getirilmiş alıntıların ağırlığıyla dibe çöküp boğulabilirsin.

Yanlış anlaşılmasın bunca yaşanmışlığın, özellikle sınıf mücadelesi tarihinin birikimlerine ve onun ustalarının anlattıklarıyla zorum yok. Zorum; sınıf mücadelesi ve tarihinin yok sayılması, daha doğrusu yok saydırılması misyonunun, bu birikiminin ustalarından alıntılar aracılığıyla yapılması…  Yukarıda dile getirdiğim kaygı, sözünü ettiğim gerçek denizinde yüzmeyi arzulayanlar için zaten. Elbette şu günlerde ortalıkta, alıntıları birer ayet gibi tekrarlayarak,  -nasıl beceriyorlarsa- kavganın özünü sınıflar üstü etik kavramlara endeksleyenler adına kaygı duymuyorum. Ama onların çabalarından işçi sınıfı ve tüm emekçiler adına kaygılanıyorum.

Bu kaygımın da özellikle sonuçları bakımından maddi temelleri olduğuna inanıyorum. Bir kere bu misyon çok ustalıklı ve yaygın bir şekilde yerine getiriliyor. Bilirsiniz, Marksizm Leninizm üzerine yazılanlar çoğunlukla belli birkaç kavram üzerine odaklanır; “Sınıf Mücadelesi”, “Proletarya Diktatörlüğü” ve “Ulusların Kendi Kaderini Tayin Hakkı”.  Misyonun görevi tüm kavramların içini boşaltmak olsa da aslında hedefte birinci kavram, yani sınıf mücadelesi var.  Hatta sınıfın kendisi var. Bir yandan işçi sınıfının mücadele örgütlerine ve sınıfsal mücadele hakkına -ki bu demokratik bir haktır- saldırı olurken, diğer yandan gelişen teknolojinin sonucu olarak üretimden gelen gücünü giderek azaltan bir süreç yaşanıyor. Bu yazının asıl konusu olan, yaşanan süreçlerin tanımında ki saptırma yani dezenformasyon da bu saldırının önemli bir tamamlayıcı unsuru…
Dezenformasyon birçok değişik tarzda yapılıyor. Bunlardan bir tanesi; “robot teknolojisinin giderek gelişmesinin bir sonucu olarak artık iş gücünün giderek kalifiyeleşmesi ve niceliksel olarak azalması ve fordist üretim biçiminin giderek azalma sürecinin tamamlandığı”(bunun da olumlu bir şey olduğu) iddiasıdır. Bu süreç tamamlandığına göre(!); doğal olarak fabrikalarda çalışan nitelikli, yüksek ücretli ve az sayıdaki iş gücünün sınıfsal bir çelişkisi olamaz, hatta bu iş gücü sınıf bile olamaz, dolayısıyla sınıf mücadelesinin bir anlamı da kalmamıştır. Bu durumda üretimi durdurmaktan kaynaklanan (grev)  yaptırım gücünün işlevi de kalmamış oluyor. Giderek, sendikal mücadelenin, örgütlenmenin ve sınıfsal davranmanın, nihayet sınıfsal düşünme ve değerlendirmenin gereği hatta alt yapısı yoktur sonucuna kadar varıyoruz.
Oysa bu süreç henüz tamamlanmamıştır. Tamamlanacağı da asla kesin değildir. Bu tezi savunanlar argümanlarını, bilimsel araştırmalara, istatistiklere dayandırmıyorlar. Aksine; bilim kurgu romanları ve filmleri, ayakları havada –sözde- saptamaların bol miktarda ve yaygın tekrarları, “kanı oluşturma tekniklerinin” en ileri diğer yöntemlerin desteği ile misyonlarını yerine getiriyorlar.
Dikkatlerden kaçırdığı bir diğer gerçek de yaşamda birçok sürecin aynı anda yaşanmakta ve birbirlerini etkilemekte olduğudur. Bu süreçler birbirini geriletebilir, hızlandırabilir ve yepyeni başka süreçleri başlatabilir.  Örneğin teknolojinin gelişmesi bazı tüketim gereçlerinin daha kolay ve daha hızlı üretilebilmesi yeni tüketim gereksinmeleri yaratıyor. Şöyle bir baktığımızda; bugün neredeyse olmazsa olmaz dediğimiz birçok tüketim gereksinimin, yaşantımıza yine sonradan giren başka tüketim araçlarının yaşantımızda yarattığı yapısal değişiklikler sonucu olarak ortaya çıktığını görürüz.  Bu artan bir süreçtir ve yeni üretim alanları ve yeni iş gücü gereksinimleri ve yeni sınıfsal çelişkiler demektir.
Ayrıca Kapitalizmin içinde barındırdığı sadece öteleyebildiği kendi yapısal krizinin doğal çözüm refleksi yayılmaktır. Bulabildiği her metre kare alanda kapitalist üretim ilişkilerini inşa ve revize eder. Derinleştirir. Bu da yeni işgücü, yeni sömürü ilişkileri, yeni sınıfsal çelişkiler ve yeni sınıfsal mücadele alanları anlamına gelir.
Bu tezin savunucularının bilimsel araştırma ve istatistikleri çarpıtmasına en büyük örneklerden biri de iş kazalarının nüfusa oranda artmasına bir anlam yüklememeleridir. (Burada söz konusu olan ölüm ve yaralanmalara yol açan ya da hayati tehlike yaratan iş kazalarıdır.) Halbuki iş kazalarının –giderek gelişen teknolojiye karşın- nüfusa göre artışın ortaya çıkardığı gösterge, emek ve işgücü kullanımındaki artıştır.
Yukarıda “Dezenformasyonun” birçok değişik tarzda yapıldığından söz etmiştim. Şu ana kadar onlardan bir tanesini ele alıp irdelemeye çalışıyorum. Bu tarzın temel özelliği; her ne kadar verileri çarpıtması, kimisini yok varsayıp, kimilerini de abartarak öne sürmesi açısından “kelimenin tam anlamıyla bir dezenformasyon” olmaktan kurtulamasa da kendi içerisinde bir tutarlılığı olmasıdır. O yüzden, yaşamı ve dünyayı sınıf kavgası penceresinden gözlemlemeye ve açıklamaya çalışan birçok düşünür, yazar- çizerin ve benim gibi bu kavgaya kıyısından köşesinden bir parça katkı koymaya çalışanların temel hedefidir. İdeolojik kavga asıl bu dezenformasyonla yapılmaktadır yapılmalıdır.
 Ancak bu dezenformasyon tekniğinin tamamlayıcısı ve belden aşağı çalışan tetikçisi olan bir tarz daha vardır ki; yazının en başında da “Zorum;” olarak belirttiğim ”sınıf mücadelesi ve tarihinin yok sayılması, daha doğrusu yok saydırılması misyonunun, bu birikiminin ustalarından alıntılar aracılığıyla yapılması” tarzıdır.  Aslında bu tarzın da hareket noktası(!) birinci tarzın aynıdır. Ancak birinci tarz Marksist öğretiye kafadan saldırarak bize daha tutarlı bir ideolojik mücadele olanağı sunarken, diğeri Marksizm’le mücadelesini Marks, Engels ve yine bir Marksist olan Lenin üzerinden yaparak belden aşağı çalışmayı yeğlemektedir.  Son zamanlarda Marksizm Leninizm, sosyalizm ve sınıf mücadelesi konularında odaklanan yazılarda sıkça kullanılan iki “popüler” alıntı var.

Bunlardan biri Marks’ın:
 "Ve şimdi bana gelirsek, modern toplumda sınıfların varlığı ya da bunlar arasındaki mücadeleyi keşfetme onuru, haliyle bana ait değildir. Benden çok daha önce burjuva tarihçileri, bu sınıf savaşımının tarihsel gelişimini, burjuva iktisatçıları da sınıfların ekonomik yapısını açıkça anlatmışlardır. Benim yeni olarak tanıtladığım şey: 1) sınıfların varlığının ancak üretimin gelişmesindeki belirli tarihi aşamalar ile sıkı ilişki içerisinde bulunduğu 2) sınıf mücadelesinin zorunlu olarak proletarya diktatörlüğüne varacağı, 3) bu diktatörlüğün kendisinin de sadece, bütün sınıfların ortadan kalkması ve sınıfsız topluma geçişten ibaret bulunduğu gerçeğidir." (Karl Marks)

Marks’ın burada anlatmak istediği açıktır:
*Öncelikle sınıflar ve onların mücadelesi diye bir şey vardır. Üstelik bu benim keşfim değildir. Benden önceki burjuva tarihçileri, bu sınıf savaşımının tarihsel gelişimini, burjuva iktisatçıları da sınıfların ekonomik yapısını açıkça anlatmışlardır.
Marks özellikle sonraki 3 maddede belirttiği şey sınıf mücadelesinin zorunlu olarak Proletarya Diktatörlüğüne varacağı ve bunun sınıfsız topluma geçişten ibaret olduğudur. Yani hedef sınıfsız toplumdur. Burada kendiliğinden oluşan bir çıkarsama var. O da sınıf mücadelesinin sınıflar var olduğu sürece devam edeceğidir.
İlginç bir şekilde Marksın aslında sınıf mücadelesinin başat olduğu yolundaki vurgulamasının aksine bu alıntıdan sınıf mücadelesinin belirleyici etmen olmadığına dair anlamlar çıkarmak gibi absürtlüklerle karşılaşılıyor. Örneğin bu alıntıda; “modern toplumda sınıfların varlığı ya da bunlar arasındaki mücadeleyi keşfetme onuru, haliyle bana ait değildir. Benden çok daha önce burjuva tarihçileri, bu sınıf savaşımının tarihsel gelişimini, burjuva iktisatçıları da sınıfların ekonomik yapısını açıkça anlatmışlardır.” söylemini büyük bir pişkinlikle, Marks’ın sınıflar arası mücadelenin tarihin belirleyici etmen olduğu tezinin bir burjuva tezi olarak kabul ettiğini iddia ediyorlar. Oysa Marks kendisinin bir kuramcı olarak öteden beri süren bu kavganın tarihsel gelişiminin bir parçası olduğunu ve bu mücadelenin zorunlu olarak proletarya diktatörlüğüne varacağını tanıtladığını söylemektedir. Dolayısıyla proletarya diktatörlüğünün onun kişisel bir tercihi olmaktan öte bir zorunluluğun parçası olduğunu vurgulamaktadır.
Diğer “popüler” alıntı ise Lenin’den… Aslında yukarıda Marks’tan yapılan bir alıntıya atıf yapıyor Lenin ve onun da vurguladığı proletarya diktatörlüğü…
Lenin:
“Marks'ın öğretisinin özü, sınıf mücadelesiymiş. Durmadan söylenen ve durmadan yazılan şey, budur. Ama, bu doğru değildir. Ve Marksizm’in oportünist çarpıtmaları, onu burjuvazi için kabul edilebilir bir duruma getirmeye yönelen çarpıtmalar, kolayca bu yanlışlıktan kaynaklanırlar. Çünkü sınıf mücadelesi öğretisi Marks tarafından değil, ama Marks'tan önce burjuvazi tarafından ortaya konmuştur; ve bu öğreti, genel olarak, burjuvazi için kabul edilebilir bir öğretidir. Yalnızca sınıf mücadelesini kabul eden biri, bundan dolayı bir Marksist değildir; henüz burjuva düşüncesinin, burjuva politikasının çerçevesinden çıkmamış biri olabilir. Marksizm’i sınıf mücadelesi öğretisine indirgemek, onun kolunu kanadını kırpmak, bozmak, onu burjuvazi için kabul edilebilir bir şeye indirgemek demektir. Ancak, sınıf mücadelesinin kabulünü, proletarya diktatörlüğünün kabulüne dek genişleten kişi bir Marksist’tir. Marksist’i bayağı küçük (ve büyük) burjuvadan temelden ayırt eden şey, işte budur. Marksizm’in gerçekten anlaşılıp kabul edildiğini, işte bu denektaşı ile sınamak gerekir“ (Lenin; Devlet ve Devrim; 2 ciltlik Seçilmiş Eserleri, C. II, s. 182)
Lenin:”…Ancak, sınıf mücadelesinin kabulünü, proletarya diktatörlüğünün kabulüne dek genişleten kişi bir Marksist’tir” diyerek sınıf mücadelesinin aynı zamanda bir iktidar sorunu olduğundan söz ediyordu. Esasen işaret ettiği II. Enternasyonalin; sınıfsal iktidarı, hatta sosyalizmi hedeflemeyen “onu (Marksizm’i)  burjuvazi için kabul edilebilir bir şeye” indirgeyen tavrıydı…
Oysa bu alıntılardan çıkarsanacaklar o kadar netken Marks’ın da Lenin’in de sınıf mücadelesinden başka bir şeyi temel aldıkları iddia edilmekte. “Ezilenler” diye sınıflar üstü kavramlardan söz ediliyor. Bu bir yere kadar doğru ve kabul edilebilir bir kavramdır. Ama bir “Ezilenler Marksizm’i” oluşturmaya kalkmak, sınıf kavgasında burjuvazinin üretebileceği en büyük dezenformasyonuna omuz vermektir. İşçi sınıfının temel mücadele silahı olan Marksizm’i kadükleştirme misyonudur.
İşçi sınıfı kendi sınıfsal mücadelesini yaparken doğal olarak Egemen sınıflar tarafından ezilen her kesimin de yanında yer alır ona omuz verir. Bu sınıfsal mücadelenin doğal sonucudur. En azından işçi sınıfı kendi sınıfsal mücadelesi içerisinde tüm ezilenlerle birlikte olması gerektiğini sınıfsal refleksleriyle öğrenir ve uygular. İşçi sınıfı partisinin yol göstericiliği de elbet bunu kolaylaştırır ve ideolojik zemin hazırlar. Ama kavganın asıl ekseni ve dinamizmi, iktidarı da kapsayan yani Proletarya Diktatörlüğünü hedefleyen sınıf kavgasıdır. “Ezilenlerin diktatörlüğü” diye bir şey olamaz. Çünkü proletarya diktatörlüğünün asıl amacı işçi sınıfı dahil tüm sınıfların yok olduğu sınıfsız topluma geçişi sağlamaktır. Proletarya Diktatörlüğü bir intikam operasyonu değil tarihsel bir zorunluluktur.
Bu noktada alıntıları durdurmak gerekiyor. Yukarıdaki iki, alıntıyı da ideolojik mücadeleyi, alıntılar üzerinden, sure ve ayetler yerine skolastik formülleri koyarak yürütmenin adeta bir dinsel ritüellere nasıl dönüşebileceğine örnek olarak verdim. Aynı zaman da sınıf mücadelesi karşıtı misyonlara nasıl çanak tutabileceğini göstermek istedim.
Asıl amacın “ne yaparsak daha Marksist-Leninist görünürüz” üzerine araştırmak yerine “bütün gerçekliği ile devam ede gelen sınıf mücadelesine destek olup, bu mücadeleyi günümüz veri ve araştırmalarının ışığında geliştirerek nasıl zafere ulaştırırız”  olması gerekiyor.
Ben; sınıfların varlığının ancak üretimin gelişmesindeki belirli tarihi aşamalar ile sıkı ilişki içerisinde bulunduğu ve sınıf mücadelesinin zorunlu olarak proletarya diktatörlüğüne varması gerektiğini “Marks’ın koyduğu kurallar” olarak değil, sınıf mücadelesi tarihselliği içerinde “Marks’ın irdeleyip ortaya çıkardığı gerçekler” olarak görüyorum. Yaşamın ve sınıfsal mücadelenin dinamizmi içerisinde sürekli yenilerinin eklendiği diğer gerçekleri irdeleyip ortaya çıkarmamızda ayaklarımızı yere sağlam basmamızı sağlayacak, bize kılavuz olacak gerçekler…
Bütün bu tartışmaları kendisini iktidar ambarında gören zafere susamış devrimcilerin rüyası olarak görenler çıkacaktır. Öyle ufukta bir devrim falan da yokken “sınıf mücadelesinin zorunlu olarak proletarya diktatörlüğüne varması gerektiği yolunda tartışmanın ne anlamı var” diye düşünülebilir.
Ama zaten sınıf mücadelesi iktidar arifesinde yapılan bir “devirme” girişimi de değildir. İşçi sınıfı için bu mücadele uzun erimli, öteden beri süren bir mücadeledir. Aynı zamanda ekonomik ve demokratik haklar için yapılan, kendini yeniden üretme aracıdır. Bu yüzden proletarya diktatörlüğünün doğru tanımlanması çok önemlidir. Bahsettiğimiz kaçınılmazlığın farkında olması, onun bu mücadelesinin kendisine kazandırdığı derslerin sonucudur. Yani sözünü ettiğimiz kaçınılmazlığın nedeni, kapitalist sömürünün de kaçınılmaz sonucunun burjuva diktatörlüğü olmasıdır. Proletarya diktatörlüğü bir anlamda burjuva demokrasisinin aslında bir burjuva diktatörlüğü olduğunu bize hatırlatan bir kavramdır.
Sadece ekonomik ve demokratik kazanımların genişletilmesi değil, bunların korunması aşaması da sınıfsal mücadelenin bir parçasıdır.  Bu mücadele en geniş demokratik hak ve kazanımlar eşliğinde bile olsa, sonuç itibarı ile bir diktatörlük ortamında yapılmaktadır.
Demokrasi mücadelesi konjonktürün olanak ve sınırlamalarını dikkate almayı gerektirebilir. Aynı şey sınıf mücadelesi içinde geçerlidir. Ama sınıf mücadelesinin tanımı ve ilkeleri, bu mücadele adına yapılan analizler, yaşamsal gerçeklerle sımsıkı bağlı olmak zorundadır. Güncel gerçeklik tavizsiz şekilde ortaya konmazsa, öncelikle bu mücadeleye zarar verir. Bu gerçekler, ne kadar karmaşık olsa ve geniş kitlelere anlatabilmek adına bir takım zorluklar taşısa bile yine de sınıf mücadelesinin en büyük dostudur.
Hikmetinden sual olunmaz hiçbir kişi, kurum ve kavram olmadığını düşünen biri olarak proletarya diktatörlüğünün tartışılamaz olduğunu doğal olarak savunmuyorum. Ancak burjuvazi veya popüler(egemen) kültürün kabul edilebilirlik sınırlarında kalabilmek adına kavramların sulandırılmasının yanlış olduğunu söylüyorum.
Nadi Öztüfekçi
15 Kasım 2013